Budżet partycypacyjny

Budżety partycypacyjne (BP) to kolektywne procesy podejmowania decyzji, w których mieszkańcy(-nki) oraz członkowie(-kinie) społeczności wspólnie decydują, jak wydać część publicznego budżetu, by sfinansować swoje pomysły i propozycje. Ten proces demokratyczny po raz pierwszy zainicjowała w 1989 roku Partia Pracy w Porto Alegre (Brazylia), gdzie lokalne społeczności mogły wziąć udział w konstruowaniu lokalnego budżetu – od zbierania propozycji do udziału w ostatecznym kształtowaniu budżetu. Mechanizm ten stworzył warunki do edukowania, wzmacniania i angażowania społeczności niezależne od wyników wyborów i miał pozytywny wpływ na poziom inkluzji wcześniej wyłączonych grup socjo-ekonomicznych. Na początku XXI wieku idea budżetu partycypacyjnego bardzo szybko rozprzestrzeniła się na całym świecie. W dzisiejszych warunkach poziom funduszy przeznaczonych na projekty bezpośrednio zgłoszone przez obywateli rzadko kiedy przekracza jeden procent całości wydatków inwestycyjnych.

Zazwyczaj proces BP obejmuje następujące kroki:

• Planowanie procesu BP. Zespół odpowiedzialny za zorganizowanie i przeprowadzenie procesu tworzy regulamin, w którym określa, kto będzie upoważniony do składania projektów, jakie kryteria muszą one spełniać, jak podejmowana będzie ostateczna decyzja.
• Komunikacja. Szerokie dotarcie z informacją i promocją BP pozwala na włączenie grup, które zwykle nie są reprezentowane i tym samym są wykluczone z procesu podejmowania decyzji.
• Sesje brainstormingowe. Na spotkaniach online i offline zachęca się obywateli(-lki), do dzielenia się swoimi pomysłami na projekty i opiniami na ich temat. Członkom i członkiniom społeczności należy zapewnić pełen komplet informacji na temat całego procesu.
• Rozwój propozycji. Chętni obywatele i obywatelki rozwijają pomysły, by stały się wykonalnymi propozycjami projektów. Uczestnikom i uczestniczkom należy zapewnić możliwość konsultacji z ekspertami oraz dostęp do potrzebnej wiedzy eksperckiej.
• Promocja propozycji
• Głosowanie. Mieszkańcy i mieszkanki głosują na propozycje, które najlepiej wpisują się w potrzeby danej społeczności.
• Dofinansowanie i wdrożenie zwycięskich projektów. Po ogłoszeniu wyników pomysły są wdrażane przez organizatorów procesu (zazwyczaj przez administrację lub instytucje publiczne we współpracy z członkami i członkiniami społeczności).

Celem organizacji takiego procesu – poza ograniczeniem marnowania środków i zasobów na bezcelowe i nieudane inwestycje publiczne – jest wprowadzenie i zmiany społecznej.

Scenariusze zajęć